بی یا

داستان ها، و یادداشت های محمد حسینی

یکشنبه، تیر ۰۴، ۱۳۸۵

بازسازى اسطوره بزرگ ايرانى- ميترا صادقى

به دنبال فردوسى
محمد حسينى
انتشارات ققنوس
تعداد: ۲۲۰۰نسخه
قيمت: ۱۹۰۰تومان
اشتياق نوجوانان به آشنايى با دنيايى متفاوت از آنچه در آن زندگى مى كنند، رويارويى با آدم ها و آرا و عقايدشان و درك تجربيات تازه همواره يكى از علل علاقه مندى آنان به مطالعه بوده است، كه در اين ميان آثار غيرداستانى از جمله زندگينامه سهم عمده اى در اين شناسايى و برقرارى ارتباط داشته اند
براساس تحقيقات انجام شده مى توان دريافت كه كودكان و نوجوانان با خواندن زندگينامه هاى واقعى با وجود پيچيدگى ها و گهگاه زندگى پردرد و مشقت، دستاوردهاى بسيارى به دست مى آورند. «گرترود بى هرمن» معتقد است زندگينامه هايى كه به درستى و با ارزش هاى ادبى ارائه شده است مى تواند سهم مهمى در انسجام شخصيت كودكان و نوجوانان و درك اجتماعى آنها داشته باشد. اگرچه سابقه نوشتن زندگينامه براى كودكان و نوجوانان در آمريكا و اروپا به سده هاى هفدهم تا نوزدهم ميلادى برمى گردد اما پرداختن به اين گونه ادبى در كشور ما سابقه اى طولانى ندارد. و شايد فقط بتوان در سال هاى اخير به تجربياتى از اين دست در ارتباط با زندگينامه شهدا و چند تن از چهره هاى ماندگار يا مجموعه مفاخر ملى، مذهبى و يكى دو اثر ديگر اشاره كرد كه عمدتاً توسط ناشران دولتى در ايران چاپ و مورد حمايت قرار گرفته است. اما كتاب به دنبال فردوسى جزء معدود زندگينامه هايى است كه براى نوجوانان توسط يك ناشر غيردولتى به چاپ رسيده است. به دنبال فردوسى از سلسله كتاب هاى هفت جلدى به دنبال.... است كه توسط نشر ققنوس منتشر شده است. در اين سلسله كتاب ها تلاش شده تا به زندگى شخصيت هاى ملى- مذهبى، وقايع تاريخى و داستان هاى مشهور پرداخته شود. نويسنده اثر محمد حسينى در اين كتاب زندگى بزرگترين حماسه سراى ايرانى را ترسيم مى كند. از دوران كودكى او مى گويد: معلم به پسرك نگاه كرده بود. اسمت حسن نبود، پسرم؟
بله استاد، حسن ابن على
على دهقان باژ؟
«بله استاد.» قدم زنان پيش رفته بودند
«پدرت مرد دانشمندى است
«مى دانم.»
حسينى در سايه گفت وگوهايى داستانى و روايتى صميمى از سال ها تلاش و كوشش فردوسى براى خلق شاهنامه و اوضاع سياسى آن دوره اثرى جذاب و خواندنى خلق كرده است و توانسته خواننده را قدم به قدم با خود تا پايان اثر يعنى زمانى كه تابوت فردوسى بر سر دست هاست و از پى اش فرستادگان محمود غزنوى در جست وجوى او هستند، به همراه ببرد. «نترسيد، هديه سلطان است به شاعر بزرگ طوس. هفتاد بار شتر طلاى ناب.»
مردم همچنان بى اعتنا مى گذرند
«با توام زن، فردوسى را نمى شناسى؟»
«دختر فردوسى جوابى نمى دهد.»
فرمانده به سوى نقال مى رود
«تو مرد نمى دانى كجا مى شود پيدايش كرد؟»
نقال مى گويد: «در شاهنامه اش.» و به راه خود ادامه مى دهد
بدون شك يكى از ملاك هاى خلق يك زندگينامه موفق، شخصيت پردازى خوب اثر است
مارگارت فلمينگ ذوق هنرى لازم براى نوشتن يك زندگينامه خوب را با ذوق لازم براى نقاشى كردن يك چهره مقايسه مى كند و حسينى كه نويسنده اى است توانا اين ذوق را در پرداخت اثر به كار برده است
اينكه فردوسى كيست و چه كرده است، اطلاعات جسته، گريخته اى است كه در تاريكى فرورفته است اما در كتاب به دنبال فردوسى نويسنده اثر با علم و آگاهى نورى را به زندگى او مى تاباند كه به خواننده نوجوان امكان مى دهد تا در پرتو اين نور آنچه را مى خواهد ببيند و با انگيزه هاى فردوسى براى خلق شاهنامه و مشكلاتى كه در مسير او براى نوشتن وجود داشته آشنا شود
«ابوالقاسم»
زمزمه مى كند: «پدرم مرد و فراموش شد، اما دقيقى با هزار بيت تا ابد زنده خواهد بود.» همسرش مى گويد «ابوالقاسم». نمى شنود. فكر مى كند. «مردمى كه اين طور تحقير شده اند، به يادآورى نياز دارند. اسطوره لازم دارند. بايد به يادشان آورد كه مهم بوده اند و باز مى توانند مهم باشند.»
نكته مهم ديگرى كه در خلق يك زندگينامه نبايد از نظر دور داشت مسئوليت ويژه اى است كه نويسنده در قبال درستى و موثق بودن شخصيت ها و زمان ها و مكان ها دارد
مى هيل آربوت نات و دوروتى مى برادريك معتقدند زندگينامه نويس ها پيش از آنكه دستشان به ماشين تحرير برود بايد آماده باشند تا ماه ها و شايد بيشتر به مطالعه و پژوهش بپردازند. در اين راستا در انتهاى كتاب «به دنبال فردوسى» مبحثى با عنوان درباره كتاب آمده است كه در آن به منابع مورد استفاده براى خلق اين اثر اشاره شده و علاوه بر آن به نظر مى رسد نويسنده اين زندگينامه با اشراف بر اشعار شاهنامه و با رجوع به آنها بهره بسيارى از آنها براى خلق اثر برده است
كتاب «به دنبال فردوسى» در هفت فصل به زندگى ابوالقاسم فردوسى پرداخته است و در پايان هر فصل اطلاعات دانشنامه اى ارزشمندى مربوط به زبان، حكام، اساطير و موقعيت هاى جغرافيايى و حماسه ها براى نوجوانان با زبانى ساده و رسا تنظيم شده است. اين اطلاعات دانشنامه اى تصوير روشن ترى از زمان و مكان و موقعيتى كه فردوسى در آن قرار داشته به خوانندگان اثر مى دهد
در پايان اين مجموعه داستانى از شاهنامه با عنوان هفت خوان رستم به نظم و نثر آورده شده است
هفت فصل و هفت خوان رستم يكى از هفت گانه هاى نشر ققنوس است كه محمد حسينى توانسته با موفقيت آن را به نوجوانان معرفى كند
***